ThS. Dương Hồng Luân

Ban Quản lý dự án nông nghiệp tỉnh Vĩnh Long

Email: duong.hongluan@gmail.com

ThS. Tô Kim Dung

Đại học Kỹ thuật - Công nghệ Cần Thơ

Email: tkdung@ctuet.edu.vn

Tóm tắt

Nghiên cứu đánh giá thực trạng quản lý tài sản số ở các quốc gia trên thế giới trong giai đoạn 2023-2025. Thông qua thu thập, phân tích dữ liệu thứ cấp từ các bài báo khoa học, nghiên cứu, thông tin chính thống của các cơ quan, tổ chức…, kết quả nghiên cứu rút ra 3 kết luận quan trọng: việc quản lý tài sản số đã có nhiều thay đổi theo chiều hướng tích cực trên phạm vi toàn cầu; tỷ lệ các quốc gia có hàm lượng luật định quản lý tài sản số ở mức cao (tương đối đầy đủ) vẫn còn khá thấp; cách tiếp cận, quản lý tài sản số ở các quốc gia là khác nhau. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, các tác giả đề xuất một số hàm ý chính sách nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài sản số tại Việt Nam trong thời gian tới.

Từ khóa: Quản lý tài sản số, tài sản số, tiền ảo, tiền điện tử, Việt Nam

Summary

This study examines the current state of digital asset management across countries worldwide over the period 2023-2025. By collecting and analyzing secondary data from scientific articles, research studies, and official information released by governmental agencies and organizations, the findings highlight three important conclusions: first, digital asset management has undergone many positive changes on a global scale; second, the proportion of countries with a high level of legal frameworks governing digital asset management (relatively comprehensive) remains rather low; and third, approaches to digital asset management differ significantly across nations. Based on these results, the authors propose several policy implications to improve digital asset management in Viet Nam in the coming period.

Keywords: Digital asset management, digital assets, virtual currency, cryptocurrency, Viet Nam

GIỚI THIỆU

Theo công bố của Tripple-A, Việt Nam là một trong những quốc gia hàng đầu thế giới về tỷ lệ sở hữu tiền số, với khoảng 21,2% dân số (Hà Thanh, 2024). Ngày 14/6/2025, Quốc hội khóa XV đã ban hành Luật Công nghiệp Công nghệ số có hiệu lực từ 1/1/2026 (một số điều có hiệu lực từ 1/7/2025). Đây là cột mốc quan trọng, đánh dấu lần đầu tiên Việt Nam có một hành lang pháp lý nhằm quản lý tài sản số, mở ra cơ hội chiến lược để Việt Nam có thể trở thành trung tâm công nghệ số của thế giới.

Tiếp đó, ngày 9/9/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP về việc triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam. Nghị quyết nêu rõ, việc phát hành, chào bán tài sản mã hóa, cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa và tổ chức thị trường giao dịch tài sản mã hóa chính thức được thí điểm tại Việt Nam với thời hạn 5 năm. Sau khi kết thúc thời hạn nêu trên, thị trường tài sản mã hóa tiếp tục vận hành theo Nghị quyết số 05/2025 cho đến khi có quy định pháp luật điều chỉnh.

Vậy vấn đề đặt ra hiện nay là Việt Nam đang ở đâu trên bản đồ quản lý tài sản số của thế giới? Các nước phát triển, tiên tiến trên thế giới đã quy định nội dung này thế nào trong hệ thống pháp luật của mình? Do đó, việc thực hiện nghiên cứu lược khảo những vấn đề về quản lý tài sản số là vô cùng quan trọng và cần thiết.

TÀI SẢN SỐ VÀ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI SẢN SỐ TẠI MỘT SỐ QUỐC GIA

Tài sản số

Tài sản số (Digital Assets) là những tài nguyên tồn tại dưới dạng kỹ thuật số, có giá trị và có thể được sở hữu, kiểm soát, truyền tải hoặc khai thác trong môi trường số. Theo nghĩa rộng, tài sản số bao gồm: các tệp dữ liệu, tài liệu điện tử, hình ảnh, video, phần mềm, mã nguồn, website, tài khoản mạng xã hội, dữ liệu người dùng và thậm chí là tiền mã hóa (cryptocurrency), mã thông báo (token), NFT (Non-Fungible Token), cùng nhiều loại hình tài sản phi vật chất khác, được định danh bằng công nghệ kỹ thuật số (World Economic Forum, 2019).

Quản lý tài sản số (Digital Asset Management - DAM) là quá trình tổ chức, lưu trữ, kiểm soát, phân phối và khai thác các tài sản số một cách hiệu quả và có hệ thống. Quản lý tài sản số không chỉ liên quan đến phần mềm hay hệ thống lưu trữ, mà còn bao gồm các chính sách, quy trình, công cụ và nhân lực, nhằm đảm bảo tài sản số được sử dụng đúng mục đích, đúng đối tượng, đúng thời điểm và tuân thủ quy định pháp luật. Theo cách tiếp cận hiện đại, quản lý tài sản số còn gắn liền với các lĩnh vực, như: an toàn thông tin, quyền sở hữu trí tuệ, quản trị dữ liệu và chuyển đổi số tổ chức (Regli, 2016).

Quản lý tài sản số ở một số quốc gia, khu vực

Tại Mỹ

Tại Mỹ, tài sản số được quản lý bởi nhiều cơ quan, như: Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC), Cơ quan Thuế vụ (IRS), Văn phòng Kiểm toán Tiền tệ (OCC), Mạng lưới Chống tội phạm tài chính thuộc Bộ Tài chính (FinCEN), Tổng công ty Bảo hiểm Tiền gửi Liên bang (FDIC) và Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai (CFTC).

CFTC xem xét tài sản số dưới dạng của Bitcoin và các loại tiền ảo khác. Tương tự CFTC, FinCEN phân loại tài sản số như là các loại tiền ảo (Werbach 2022). Đặc biệt, dưới thời Tổng thống Donald J. Trump, các quy định về dự trữ Bitcoin và thúc đẩy phát triển và đầu tư tiền ảo như một tài sản quốc gia đã được đưa ra. Ở bình diện bang, các tiểu bang cũng đã xây dựng và ban hành các chính sách quản lý tài sản số riêng, như: giấy phép Bitlicense tại New York (giấy phép hoạt động trong lĩnh vực tiền ảo) (Nguyễn Thị Mai Dung, Trần Văn Kiên và Nguyễn Thị Thùy Dương, 2025). Ở cấp độ liên bang, nhiều dự luật đã được đưa ra thảo luận ở Hạ viện, như: Đạo luật minh bạch thị trường tài sản ảo (Clarity Act), nhằm đưa ra khung pháp lý cho tài sản số và tiền crypto; Đạo luật hướng dẫn và thành lập sáng tạo quốc gia cho các stablecoins (GENIUS Act) nhằm tạo ra khung pháp lý liên bang đầu tiên cho thanh toán bằng stablecoins và Đạo luật quốc gia chống tiền phi tập trung nhằm ngăn chặn việc tạo ra đồng tiền điện tử (Hall, 2025). Ngày 17/7/2025, các dự luật này đã được Hạ viện Mỹ thông qua (Gottsegen, 2025) và ngày 18/7/2025, đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử Mỹ thông qua một đạo luật về quản lý tiền số (đạo luật GENIUS Act) (Watson, 2025).

Tại Trung Quốc

Tại Trung Quốc, chính phủ nước này đã áp dụng cách tiếp cận nghiêm ngặt đối với quy định về chuỗi khối (Blockchain) và hạn chế các tiền điện tử phi tập trung. Lập trường quản lý này là một phần trong chiến lược rộng lớn hơn của Trung Quốc nhằm duy trì sự ổn định tài chính và kiểm soát nền kinh tế (James và Nicola, 2024).

Nước này hiện đã nghiêm cấm giao dịch tiền điện tử và tuyên bố tất cả các hoạt động đào tiền điện tử là bất hợp pháp (Werbach, 2022). Do đó, quy định về tài sản số và quản lý tài sản số chưa được luật định tại quốc gia này.

Tại Liên minh châu Âu

Tại Liên minh châu Âu (EU), các quốc gia thành viên đã ban hành nhiều quy định pháp lý dựa trên các hướng dẫn, như: Hướng dẫn cho các nhà cung cấp dịch vụ tài sản ảo (VASPs) năm 2019; Chỉ thị chống rửa tiền thứ năm của EU (AMLD5) năm 2020. Ủy ban châu Âu cũng đã đưa ra một khung pháp lý mới về tài sản số, giải pháp tài chính điện tử. Cơ chế cho thị trường tiền số (MiCA) ra đời nhằm mục đích thiết lập cách tiếp cận chung cho tài sản số. Trên cơ sở tuân thủ MiCA, các doanh nghiệp kinh doanh tài sản số cần phải xin cấp phép ở một quốc gia thành viên (nhưng sẽ có giá trị ở tất cả các quốc gia trong khối) (Werbach, 2022).

Như vậy, các quy định về quản lý tài sản số cơ bản đã được EU đưa vào áp dụng từ sớm. Điều này tạo ra hành lang pháp lý cần thiết cho việc quản lý và bảo vệ quyền lợi cho các cá nhân, tổ chức sở hữu tài sản số.

Tại Nhật Bản

Nhật Bản có nhiều cơ quan quản lý các hoạt động liên quan đến tài sản số, như: Bộ Tài chính, Cơ quan Dịch vụ Tài chính (FSA). Các chính sách mới liên quan đến quản lý tài sản số do các cơ quan này phụ trách soạn thảo (Nguyễn Thị Mai Dung, Trần Văn Kiên và Nguyễn Thị Thùy Dương, 2025).

Vào tháng 4/2025, FSA đã ban hành một tài liệu thảo luận, trong đó đã phân loại tài sản số thành 2 loại, gồm: tài sản số được dùng để gây quỹ/kinh doanh và tài sản số không dùng để gây quỹ/kinh doanh. Thêm vào đó, FSA đang lên kế hoạch đệ trình dự luật tài sản số trước năm 2026, nhằm mục đích phân loại tài sản số và hướng đến việc ban hành các quy định giao dịch (Digital Watch Observatory, 2025).

Tại Úc

Tại Úc, Cơ quan Thuế đã ban hành quy định về phân loại các loại tài sản số (Australian Taxation Office, 2025). Vào tháng 3/2025, chính phủ Úc cũng đã đưa ra cam kết cách tiếp cận mới đối với tài sản số thông qua xây dựng các khung pháp lý liên quan đến tài sản số, như: khung pháp lý cho lưu trữ tài sản số (DAPs), khung pháp lý cho giao dịch tài sản số… (Australian Government, 2025).

Tại Hàn Quốc

Tại Hàn Quốc, Luật thị trường vốn có vai trò điều chỉnh các thị trường vốn.

Xét ở góc độ lịch sử, Hàn Quốc cũng chỉ đã đề cập đến tài sản số một cách gián tiếp thông qua Bộ luật Hình sự, tạo khoảng trống pháp lý trong việc bảo vệ các nhà đầu tư và tính toàn vẹn của thị trường. Để giải quyết vấn đề này, Hàn Quốc đã ban hành Luật Bảo vệ người dùng tài sản số (VAUPA) vào năm 2023, có hiệu lực từ tháng 7/2024. Đạo luật VAUPA đã thiết lập một chế độ quản lý chuyên biệt cho các loại tài sản tiền điện tử không được phân loại là chứng khoán. VAUPA cũng đã đưa ra định nghĩa tài sản ảo một cách chung nhất (Jon và Yang, 2025).

Tại Singapore

Tại khu vực Đông Nam Á, Singapore là một trong những nước đi đầu trong việc quản lý các giao dịch liên quan đến tài sản số. Việc quản lý tài sản số tại Singapore được giao cho Cơ quan Quản lý Kế toán và Doanh nghiệp (ACRA) và Ngân hàng Trung ương (MAS) (Nguyễn Thị Mai Dung, Trần Văn Kiên và Nguyễn Thị Thùy Dương, 2025). Khung pháp lý về quản lý tài sản số cũng đã được MAS đưa ra vào năm 2019 thông qua đạo luật dịch vụ thanh toán (PAS), đặt ra các quy định liên quan đến tài sản số và quản lý tài sản số (Lee, 2024b).

Đánh giá chung về quản lý tài sản số ở các quốc gia

Dữ liệu thu thập từ một số quốc gia, khu vực về cách định nghĩa tài sản số và luật định quản lý tài sản số được tổng hợp tại Bảng 1.

Bảng 1: Thống kê định nghĩa tài sản số và luật định quản lý tài sản số tại một số quốc gia

Nguồn: Tổng hợp của các tác giả

Trên cơ sở tổng hợp, phân tích, so sánh và thống kê thông tin, dữ liệu từ các quốc gia/khu vực có luật định quản lý tài sản số, mức độ luật định quản lý tài sản số được đánh giá như Bảng 2.

Bảng 2: Thống kê các mức độ luật định quản lý tài sản số tại một số quốc gia

Nguồn: Tổng hợp của các tác giả

Qua tổng hợp và phân tích, so sánh thông tin, số liệu về quản lý tài sản số tại một số quốc gia, có thể nhận thấy, hiện có 3 xu hướng quản lý tài sản số trên thế giới:

Một là, quản lý tài sản số đã có nhiều thay đổi theo chiều hướng tích cực trên phạm vi toàn cầu

Sự thay đổi cách tiếp cận đối với tài sản số và quản lý tài sản số đã diễn ra ở hầu hết các quốc gia/khu vực. Đây là một xu thế gần như tất yếu trong tài chính toàn cầu. Nghiên cứu đã chỉ ra, ở hầu hết các quốc gia/khu vực (7/9 đối tượng nghiên cứu) đều thể hiện sự quan tâm đối với các hoạt động liên quan đến tài sản số ở các mức độ khác nhau.

Về mặt không gian, sự thay đổi này không chỉ diễn ra ở một quốc gia hay khu vực nhất định, mà có thể thấy ở nhiều quốc gia, khu vực. Đồng thời, ở mỗi khu vực khác nhau trên phạm vi toàn cầu, trình độ quản lý tài sản số theo luật định của mỗi quốc gia cũng có chênh lệch không đáng kể.

Về mặt thời gian, sự thay đổi này có xu hướng tăng theo thời gian khi các quốc gia đi sau học hỏi, tiếp cận, tiệm cận và có thể bắt kịp các quốc gia đi trước. Thời gian không phải là thước đo độ hiệu quả và tính đi trước trong quản lý tài sản số của các quốc gia/khu vực. Nghiên cứu đã cho thấy, có quốc gia đã tiếp cận tài sản số từ rất lâu nhưng vẫn gặp nhiều trở ngại, khó khăn trong việc định nghĩa tài sản số và luật định quản lý tài sản số (như Mỹ).

Hai là, tỷ lệ các quốc gia có hàm lượng luật định quản lý tài sản số ở mức cao (tương đối đầy đủ) vẫn còn khá thấp

Qua phân tích dữ liệu, chỉ có một số rất ít quốc gia/khu vực (như EU, Singapore) có sự quan tâm tương đối toàn diện đến các hoạt động liên quan đến tài sản số và luật định quản lý tài sản số một cách đầy đủ và mạnh mẽ. Nguyên nhân có thể bắt nguồn từ những lo ngại về an ninh tài chính đã không thúc đẩy các quốc gia có sự quan tâm đúng mức với lĩnh vực tài sản số và quản lý chúng thông qua pháp luật một cách đầy đủ. Vấn đề bảo vệ tiền tệ truyền thống cũng là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến nhiều quốc gia có quan điểm tiêu cực, thậm chí là ban hành lệnh cấm các loại tiền số, tài sản số.

Ba là, cách tiếp cận với tài sản số và quản lý tài sản số ở các quốc gia thường không tương đồng nhau

Điều này thể hiện qua việc các quốc gia/khu vực giao nhiệm vụ cho các cơ quan khác nhau chịu trách nhiệm về các hoạt động liên quan đến tài sản số. Nguyên nhân có thể xuất phát từ các quốc gia được nghiên cứu có thể chế chính trị khác nhau.

MỘT SỐ HÀM Ý CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ TÀI SẢN SỐ TẠI VIỆT NAM THỜI GIAN TỚI

Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, các tác giả đề xuất một số hàm ý chính sách cho quản lý tài sản số tại Việt Nam trong thời gian tới như sau:

Thứ nhất, Việt Nam hoàn toàn có thể đi sau và về trước trong lĩnh vực quản lý tài sản số. Việc Quốc hội khóa XV ban hành Luật Công nghiệp Công nghệ số có hiệu lực từ 1/1/2026 thực sự đã tạo tiền đề quan trọng mang tính chiến lược, thúc đẩy một lĩnh vực hoàn toàn mới ở Việt Nam là tài sản số và quản lý tài sản số. Hành lang pháp lý được hoàn thiện sẽ thúc đẩy các hoạt động đầu tư về công nghệ, nâng cao trình độ quản lý và các dịch vụ, hoạt động liên quan đến tài sản số. Việt Nam có thể không phải là quốc gia tiên phong nhưng hoàn toàn có cơ sở để trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu về trong lĩnh vực quản lý tài sản số trong tương lai không xa. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, chỉ có một số rất ít quốc gia đã luật định quản lý tài sản số một cách đầy đủ, do đó, cơ hội để Việt Nam bứt lên vào top đầu các quốc gia có tiềm lực trong lĩnh vực quản lý tài sản số là hoàn toàn có cơ sở.

Thứ hai, với hành lang pháp lý làm cơ sở vững chắc, các nguồn lực về tài sản số trước đây có thể là bất hợp pháp tại Việt Nam sẽ được khơi thông, biến Việt Nam thành một môi trường lý tưởng cho việc thúc đẩy kinh tế liên quan đến tài sản số. Bên cạnh đó, độ mới và mở trong tư duy và cách tiếp cận tích cực với tài sản số mang lại cho Việt Nam cơ hội tiếp cận với rất nhiều nguồn lực (có thể là hàng nghìn tỷ USD) từ bên ngoài vào nền kinh tế, góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng 2 con số trong giai đoạn tới đây. Chúng ta đã thấy nhiều quỹ đầu tư có liên quan đến tài sản số đã đến, đặt vấn đề và tìm kiếm cơ hội đầu tư ở Việt Nam trong thời gian gần đây.

Thứ ba, quản lý tài sản số có thể là động lực mới cho việc xây dựng và phát triển các Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Việc cung cấp các dịch vụ, giao dịch, ưu đãi liên quan đến tài sản số trong các Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam có thể mang lại lợi thế cạnh tranh cho các trung tâm này so với thế giới. Điều này có thể thu hút sự dịch chuyển, tham gia của các định chế tài chính, quỹ đầu tư vào các Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Tài liệu tham khảo:

1. Australian Government (2025). Statement on Developing an Innovative Australian Digital Asset Industry, https://treasury.gov.au/publication/p2025-628504.

2. Australian Taxation Office (2025). What are crypto assets?. https://www.ato.gov.au/individuals-and-families/investments-and-assets/crypto-asset-investments/what-are-crypto-assets.

3. Digital Watch Observatory (2025). Japan’s FSA proposes new framework for regulating crypto assets in Japan, https://dig.watch/updates/japans-fsa-proposes-new-framework-for-regulating-crypto-assets-in-japan.

4. Gottsegen Gottsegen (2025). Three crypto bills approved by the House. Why investors are hopeful., https://www.marketwatch.com/story/three-crypto-bills-advance-in-the-house-why-investors-are-hopeful-24370ac5.

5. Hà Thanh (2024). Việt Nam đứng thứ hai thế giới về tỷ lệ sở hữu tiền số. https://kinhtedothi.vn/viet-nam-dung-thu-hai-the-gioi-ve-ty-le-so-huu-tien-so.

6. Hall Ian (2025). Crypto Week kicks off in US with ‘landmark’ digital asset legislation in global spotlight, https://www.globalgovernmentforum.com/crypto-week-kicks-off-in-us-with-landmark-digital-asset-legislation-in-global-spotlight/#:~:text=The%20Digital%20Asset%20Market%20Clarity,comprehensive%20regulatory%20framework%20for%20payment.

7. James Michael and Nicola Henrietta (2024). Exploring Digital Asset Trading and Crypto Adoption Through the Lens of Blockchain Regulation and Evergreen Fund Strategy in China and the USA.

8. Jon WooJung and Yang Wonsuk (2025). Mapping South Korea’s digital asset regulatory landscape: From criminal code to the recently implemented virtual asset user protection act, Computer Law & Security Review, 57, 106140.

9. Lee Luke (2024). Examining the Legal Status of Digital Assets as Property: A Comparative Analysis of Jurisdictional Approaches, arXiv preprint arXiv:2406.15391.

10. Nguyễn Thị Mai Dung, Trần Văn Kiên và Nguyễn Thị Thùy Dương (2025). Pháp luật về tài sản số ở một số nước trên thế giới và hàm ý chính sách cho Việt Nam, https://kinhtevadubao.vn/phap-luat-ve-tai-san-so-o-mot-so-nuoc-tren-the-gioi-va-ham-y-chinh-sach-cho-viet-nam-31370.html.

11. Quốc hội Việt Nam (2025). Luật Công nghiệp Công nghệ số ngày 14/6/2025.

12. Regli Theresa (2016). Digital and marketing asset management: the real story about DAM technology and practices. Rosenfeld Media, 1.

13. Watson Kathryn (2025). Trump signs landmark GENIUS Act, hailing "exciting new frontier" for crypto, https://www.cbsnews.com/amp/news/trump-signs-genius-act-crypto-bill/.

14. Werbach Kevin (2022). Digital Asset Regulation: Peering into the past, peering into the future, Wm. & Mary L. Rev., 64, 1251.

15. World Economic Forum (2019). Digital Assets: Unlocking the Value for Business and Society.