ThS. Nguyễn Hoàng Ngọc Linh

Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế

Email: linh.nhn@gmail.com

Tóm tắt

Trên bản đồ du lịch quốc gia, Huế nổi bật với vị thế “thành phố di sản”, sở hữu hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể được UNESCO công nhận, cùng bề dày lịch sử - văn hóa đặc sắc, qua đó được xác định là một trong những cực tăng trưởng quan trọng của khu vực miền Trung. Bài viết đánh giá thực trạng phát triển du lịch Huế, từ đó đề xuất các giải pháp có tính chiến lược, đồng bộ và khả thi theo hướng bền vững.

Từ khóa: Du lịch bền vững, du lịch Huế, liên kết vùng, trải nghiệm du lịch

Summary

On the national tourism map, Hue stands out as a “heritage city,” possessing both tangible and intangible cultural heritage recognized by UNESCO, along with a rich historical and cultural background, thereby being identified as one of the key growth poles in the Central region. This article assesses the current state of tourism development in Hue and proposes strategic, integrated, and feasible solutions toward sustainable development.

Keywords: Sustainable tourism, Hue tourism, regional linkage, tourism experience

GIỚI THIỆU

TP. Huế là địa phương có hệ thống tài nguyên du lịch tự nhiên phong phú, đa dạng, trong đó, hệ thống quần thể di tích Cố đô và nhã nhạc cung đình Huế đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của nhân loại. Trong những năm gần đây, ngành Du lịch tại TP. Huế đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ, trở thành một trong những trụ cột quan trọng của nền kinh tế địa phương. Tuy nhiên, phát triển du lịch Huế còn có những hạn chế, đó là hoạt động du lịch có tính thời vụ cao; cơ sở hạ tầng và dịch vụ so với Đà Nẵng và Hội An trong "tam giác di sản" miền Trung còn hạn chế; khách đến lưu trú tại Huế lâu dài chưa nhiều. Để giải quyết các điểm nghẽn này, hướng đến phát triển bền vững ngành du lịch Huế cần các giải pháp đồng bộ.

THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG DU LỊCH TẠI HUẾ THỜI GIAN QUA

Tăng trưởng mạnh mẽ nhưng mang tính thời vụ

Trong những năm gần đây, ngành Du lịch Huế đã có những bước phát triển vượt bậc. Nếu năm 2022, du lịch Huế mới chỉ đón khoảng 2,1 triệu lượt khách, trong đó khách quốc tế chiếm tỷ trọng rất thấp (0,22 triệu lượt), thì năm 2023, thị trường ghi nhận bước nhảy vọt, đặc biệt ở phân khúc khách quốc tế (tăng gần 6 lần so với 2022), góp phần nâng tổng lượt khách lên 3,2 triệu lượt. Năm 2024, du lịch Huế tiếp tục duy trì đà tăng trưởng, đạt gần 4 triệu lượt, với sự đóng góp cân bằng hơn từ cả khách nội địa và quốc tế.

Năm 2025 được dự báo là “giai đoạn bứt phá”, khi mục tiêu đặt ra là 4,8-5 triệu lượt khách, tăng khoảng 71% so với năm 2022 và gần 30% so với năm 2023. Đặc biệt, doanh thu từ du lịch dự kiến vượt ngưỡng 10.800 tỷ đồng, gần gấp 2,5 lần so với năm 2022. Sự tăng trưởng này cho thấy vai trò quan trọng của việc khai thác sự kiện, di sản, và mở rộng thị trường quốc tế, đồng thời khẳng định Huế đang từng bước trở thành điểm đến du lịch văn hóa - di sản tầm cỡ khu vực (Bảng 1).

Bảng 1: So sánh các chỉ tiêu hoạt động du lịch giai đoạn 2022-2025

Nguồn: Tác giả tổng hợp từ báo cáo của Sở Du lịch TP. Huế; * Số liệu năm 2025 theo kế hoạch

Sự tăng trưởng của du lịch Huế đến từ nhiều nỗ lực phối hợp như: Công tác phát triển sản phẩm đã có những chuyển biến tích cực, với việc tiên phong khai thác du lịch xanh và du lịch sinh thái cộng đồng như đạp xe, chèo SUP; Truyền thông, xúc tiến quảng bá được đẩy mạnh trên các kênh lớn và qua việc đón tiếp đoàn Famtrip, KOLs; Chuyển đổi số được chú trọng với ứng dụng "Hộ chiếu du lịch" và dự án số hóa ẩm thực. Ngoài ra, hạ tầng du lịch được nâng cấp đồng bộ với hệ thống giao thông, cơ sở lưu trú và không gian công cộng, cùng nhiều sự kiện văn hóa - nghệ thuật - thể thao tầm quốc gia và quốc tế được tổ chức thường xuyên. Những nỗ lực này đã góp phần nâng cao trải nghiệm du khách, khẳng định Huế là điểm đến đặc sắc, thân thiện và bền vững.

Mặc dù vậy, khi phân tích sâu hơn theo từng tháng (Hình), có thể thấy rõ tính thời vụ và hiện tượng “nén đỉnh điểm” (peak compression) trong du lịch Huế. Cụ thể, lượng khách và doanh thu tăng nhanh từ sau Tết (tháng 2) và đạt đỉnh vào giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 8 - trùng với mùa lễ hội và cao điểm du lịch Hè. Chỉ riêng 5 tháng cao điểm này đã chiếm hơn một nửa tổng lượng khách và doanh thu cả năm. Điều này khẳng định vai trò hạt nhân của các sự kiện văn hóa và mùa du lịch Hè trong việc thu hút dòng khách, nhưng đồng thời cũng tạo ra những hệ lụy không nhỏ. Đối với doanh nghiệp, sự biến động mạnh về dòng khách gây khó khăn trong việc duy trì dòng tiền ổn định và quản lý nhân sự dài hạn, ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ. Về phía hạ tầng, sự dồn nén khách mùa cao điểm gây ra tình trạng quá tải cục bộ tại các điểm di tích, cơ sở lưu trú, nhà hàng và hệ thống giao thông, làm giảm chất lượng trải nghiệm của du khách và tạo áp lực lên công tác bảo tồn di sản.

Hình: Phân bổ khách và doanh thu du lịch theo tháng giai đoạn 2022-2024

Nguồn: Tổng hợp từ báo cáo của Sở Du lịch TP. Huế giai đoạn 2022-2024

Định vị du lịch Huế trong tam giác di sản miền Trung

Để nhận diện rõ hơn các điểm nghẽn, việc đặt du lịch Huế trong mối tương quan với 2 cực còn lại của tam giác di sản là Đà Nẵng và Quảng Nam là hết sức cần thiết.

Bảng 2: So sánh một số chỉ tiêu du lịch 3 địa phương

Nguồn: Tác giả tổng hợp và tính toán

Phân tích Bảng 2 thấy rõ bức tranh du lịch Huế trong mối quan hệ với Đà Nẵng và Quảng Nam ở 5 khía cạnh:

Về tổng lượng khách. Tổng lượng khách đạt 3,93 triệu lượt năm 2024 và 3,30 triệu trong nửa đầu 2025. Con số này thấp hơn đáng kể so với Đà Nẵng (10,9 triệu lượt và 8,63 triệu lượt - chỉ thống kê riêng khách lưu trú) và Quảng Nam (8 triệu lượt và 4,61 triệu lượt). Khoảng cách trên cho thấy, TP. Huế chưa phải là cực hút chính trong khu vực, mà thường đóng vai trò là điểm bổ sung trong hành trình du lịch miền Trung.

Về khách quốc tế. Huế thu hút 1,46 triệu lượt năm 2024 và 1,10 triệu lượt trong 6 tháng đầu năm 2025. Đây là kết quả tích cực so với tổng quy mô thị trường của Huế, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với Quảng Nam (5,50 triệu lượt và 3,27 triệu lượt) và Đà Nẵng (4,15 triệu lượt và 3,74 triệu lượt). Đặc biệt, tỷ lệ khách quốc tế trên tổng khách của Huế chỉ đạt khoảng 37% trong năm 2024, trong khi Quảng Nam và Đà Nẵng đều vượt trên 45%. Điều này phản ánh rằng, Huế chưa tận dụng tốt lợi thế di sản để định vị mình là điểm đến trọng tâm của phân khúc khách chi tiêu cao.

Về số lượng khách lưu trú. Năm 2024, có 2,01 triệu khách lưu trú, tức chỉ một nửa tổng khách đến (50%). Sang 6 tháng đầu năm 2025, tỷ lệ này giảm xuống chỉ khoảng 36% (1,2/3,3 triệu). Trong khi đó, Đà Nẵng trở thành đầu tàu đón khách du lịch trong vùng, còn Quảng Nam cũng đạt khoảng 56% năm 2024. Đây là chỉ số phản ánh rõ nhất thực trạng định vị của Huế: tuy có sức hút tham quan, nhưng khả năng giữ chân khách để tạo ra giá trị kinh tế còn hạn chế. Huế hiện chủ yếu được xem là điểm tham quan ngắn ngày trong hành trình di sản thay vì là nơi du khách lựa chọn lưu trú dài hạn.

So sánh tổng thu từ du lịch. Huế đạt 8.500 tỷ đồng năm 2024 và 6.370 tỷ đồng trong nửa đầu 2025, thấp hơn nhiều so với Đà Nẵng (31.000 tỷ đồng và 18.340 tỷ đồng) và cũng kém Quảng Nam (9.200 tỷ đồng và khoảng 5.640 tỷ đồng). Điều này cho thấy, ngay cả khi số khách của Huế không quá chênh lệch so với Quảng Nam, hiệu quả khai thác kinh tế lại thấp hơn, phản ánh sự hạn chế trong phát triển dịch vụ giá trị gia tăng như nghỉ dưỡng cao cấp, vui chơi giải trí và thương mại du lịch. Một tín hiệu đáng mong đợi là chỉ tiêu này đang được cải thiện khi nhìn bức tranh 6 tháng đầu năm 2025 của Huế với vai trò đăng cai Năm du lịch Quốc gia.

Về hạ tầng lưu trú. Hiện Huế có 893 cơ sở với 14.229 phòng, trong khi Đà Nẵng sở hữu 1.290 cơ sở và 46.527 phòng, Quảng Nam có 966 cơ sở với 18.497 phòng. Sự chênh lệch này không chỉ thể hiện quy mô tiếp nhận hạn chế mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến định vị Huế trong phân khúc du lịch chất lượng cao. Tương tự, số lượng doanh nghiệp lữ hành tại Huế (94) cũng quá nhỏ so với Đà Nẵng (548) và thấp hơn Quảng Nam (105), làm suy giảm năng lực kết nối thị trường và xây dựng tour đa dạng.

Tổng hợp các chỉ số cho thấy, vị thế của Huế trong tam giác du lịch miền Trung đang ở thế yếu hơn. Quy mô khách thấp, tỷ lệ khách quốc tế và khách lưu trú còn hạn chế, doanh thu chưa tương xứng với tiềm năng. Hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ cũng kém phát triển hơn so với Đà Nẵng và Quảng Nam. Huế hiện tại chỉ là "điểm đến di sản tham quan", chưa trở thành "trung tâm trải nghiệm - lưu trú". Các điểm nghẽn này không chỉ là những vấn đề riêng lẻ mà là nguyên nhân trực tiếp của các nghịch lý trong tăng trưởng du lịch Huế, đó là: tồn tại mâu thuẫn giữa tăng trưởng về số lượng và giá trị; hạ tầng và dịch vụ mặc dù đã được nâng cấp đáng kể song vẫn chưa tương xứng, làm giảm sức cạnh tranh so với các địa phương. Bên cạnh đó, sự thiếu hụt sản phẩm trải nghiệm và kinh tế đêm. Sự thiếu vắng các khu vui chơi giải trí, trung tâm mua sắm sầm uất, và đặc biệt là một kịch bản kinh tế đêm sôi động. Ngoài ra, tính thời vụ và sự bị động trước thời tiết là cản lực lớn trong quá trình phát triển du lịch Huế.

MỘT SỐ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY DU LỊCH HUẾ THEO HƯỚNG BỀN VỮNG

Để phát triển du lịch Huế theo hướng bền vững, thời gian tới cần thực hiện những giải pháp đồng bộ sau:

Một là, đa dạng hóa sản phẩm và phát triển kinh tế đêm

Huế cần xây dựng nền tảng bền vững cho du lịch bằng cách đa dạng hóa sản phẩm và phát triển kinh tế đêm. Cụ thể: phát triển các tour chuyên đề có tính trải nghiệm cao như du lịch cung đình, ẩm thực, tâm linh, nghề truyền thống; đồng thời tổ chức các hoạt động văn hóa, chợ đêm, biểu diễn nghệ thuật và trải nghiệm ẩm thực về đêm. Việc kết nối doanh nghiệp với cộng đồng địa phương trong tổ chức trải nghiệm trực tiếp giúp phân tán lợi ích kinh tế, giảm áp lực tại các điểm di sản và duy trì giá trị văn hóa.

Hai là, đầu tư đồng bộ vào hạ tầng và nguồn nhân lực

Cần ưu tiên nâng cấp và xây mới các tuyến đường ven biển và các tuyến kết nối đến các khu du lịch trọng điểm. Huế cần kêu gọi đầu tư vào các dự án khách sạn và khu nghỉ dưỡng 4-5 sao để tăng quy mô và chất lượng hạ tầng lưu trú. Về nguồn nhân lực, cần hoàn thiện đề án phát triển nhân lực chất lượng cao và tăng cường hợp tác giữa các cơ sở đào tạo với doanh nghiệp để đáp ứng nhu cầu thực tế.

Ba là, cần có sự chuyển đổi chiến lược từ mô hình du lịch dựa trên “khai thác di sản” sang mô hình dựa trên “trải nghiệm và giá trị gia tăng”

Để thúc đẩy du lịch bền vững, Huế cần nâng cấp chiến lược trên nền tảng sản phẩm và kinh tế đêm hiện có. Cần tạo ra giá trị gia tăng lâu dài bằng cách tích hợp các tour chuyên đề và thương hiệu như "Kinh đô Ẩm thực," "Kinh đô Áo dài" vào một hệ sinh thái dịch vụ do tư nhân dẫn dắt. Đồng thời, cần nâng cao trải nghiệm di sản thông qua các hoạt động tương tác sâu sắc như workshop nghề truyền thống và biểu diễn văn hóa. Việc đánh giá liên tục thời gian lưu trú và chi tiêu của du khách sẽ hỗ trợ điều chỉnh sản phẩm, nâng cao năng lực cạnh tranh, từ đó duy trì sự phát triển ổn định và bền vững cho ngành Du lịch Huế.

Bốn là, nâng cao năng lực thích ứng và xây dựng sản phẩm mùa vụ

Cần xây dựng một chiến lược toàn diện, nhằm đa dạng hóa danh mục sản phẩm để đảm bảo dòng doanh thu ổn định quanh năm. Trọng tâm là phát triển các sản phẩm du lịch trong nhà (indoor), như: bảo tàng, không gian nghệ thuật, du lịch chăm sóc sức khỏe và đặc biệt là du lịch kết hợp hội nghị, hội thảo (MICE).

Năm là, chủ động liên kết vùng để tạo lợi thế cạnh tranh

Huế cần tiên phong xây dựng các gói sản phẩm liên tuyến độc đáo. Điều này đòi hỏi nâng cao năng lực của cơ quan quản lý nhà nước và Hiệp hội Du lịch trong việc hoạch định chính sách, kết nối doanh nghiệp để xây dựng sản phẩm. Các hoạt động hợp tác quốc tế, như ký kết với Hiệp hội Du lịch Hàn Quốc (KATA), là nền tảng tốt để đưa sản phẩm ra thị trường.

(*) Nghiên cứu được thực hiện trước thời điểm sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh theo Nghị quyết số 202/2025/QH15.

Tài liệu tham khảo:

1. Hải Nam (2025). Đà Nẵng - điểm sáng về phục hồi của du lịch Việt Nam. https://vov.vn/du-lich/da-nang-diem-sang-ve-phuc-hoi-cua-du-lich-viet-nam-post1146685.vov.

2. Q. Tuấn (2025). Du lịch Quảng Nam đón hơn 2,2 triệu lượt khách trong Quý I năm 2025. https://vietnamtourism.gov.vn/post/61997.

3. Sở Du lịch TP. Huế (2025). Kế hoạch tổ chức Năm Du lịch Quốc gia và Festival Huế 2025. https://sdl.hue.gov.vn/tin-trong-tinh/ke-hoach-to-chuc-nam-du-lich-quoc-gia-va-festival-hue-2025.html.

4. Sở Du lịch TP. Huế (2022-2024). Báo cáo tình hình thu hút khách du lịch các năm, từ năm 2022 đến năm 2024.

5. Thanh Thúy (2025). Quảng Nam họp thường kỳ tháng 5 và triển khai nhiệm vụ tháng 6/2025. https://quangnam.gov.vn/quang-nam-hop-thuong-ky-thang-5-va-trien-khai-nhiem-vu-thang-6-2025-62956.html

6. UBND TP. Huế (2025). Báo cáo số 323/BC-UBND ngày 15/7/2025 về sơ kết hoạt động du lịch 6 tháng đầu năm 2025.