Nguyễn Khắc Khuyên

Chủ tịch HĐQT Quỹ Tín dụng nhân dân Duy Thanh

Email: anhduc318.qtdduythanh@gmail.com

Tóm tắt

Bài viết phân tích lộ trình chuyển đổi số của Quỹ Tín dụng nhân dân trong bối cảnh công nghệ tài chính phát triển nhanh. Nghiên cứu trình bày 4 cấp độ chuyển đổi số gồm: ứng dụng đơn giản, số hóa một phần, đổi mới quy trình và chuyển đổi toàn diện. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy chuyển đổi số tại Quỹ Tín dụng nhân dân như xây dựng chiến lược, đầu tư hạ tầng, đào tạo nhân lực, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và công nghệ chuỗi khối. Kết quả góp phần định hướng phát triển bền vững cho Quỹ Tín dụng nhân dân trong hệ sinh thái tài chính số hóa.

Từ khóa: Quỹ Tín dụng nhân dân, chuyển đổi số, công nghệ tài chính

Summary

This paper analyzes the digital transformation roadmap of People's Credit Funds in the context of rapid financial technology development. The study identifies four levels of digital transformation: basic application, partial digitization, process innovation, and full transformation. Based on this framework, the author proposes several solutions to accelerate digital transformation in People's Credit Funds, including strategic planning, infrastructure investment, workforce training, and the application of artificial intelligence and blockchain technology. The findings contribute to promoting the sustainable development of People's Credit Funds within the digital financial ecosystem.

Keywords: People's Credit Fund, digital transformation, financial technology

ĐẶT VẤN ĐỀ

Trong bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh mẽ, ngành tài chính - ngân hàng đang trải qua những thay đổi sâu rộng nhằm nâng cao hiệu suất hoạt động, tối ưu hóa dịch vụ và mở rộng phạm vi tiếp cận khách hàng. Xu hướng ứng dụng ngân hàng số (Digital banking), tài chính phi tập trung (DeFi), trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) và công nghệ chuỗi khối (Blockchain) đã làm thay đổi đáng kể cách thức cung cấp dịch vụ tài chính. Tại Việt Nam, Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách nhằm thúc đẩy chuyển đổi số (CĐS) trong lĩnh vực tài chính, điển hình như Chiến lược quốc gia về tài chính toàn diện và Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt. Các ngân hàng thương mại đã chủ động triển khai công nghệ vào vận hành, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và tạo ra những đột phá trong cung cấp dịch vụ tài chính hiện đại.

Tuy nhiên, Quỹ Tín dụng nhân dân (QTDND) - một tổ chức tài chính quan trọng trong việc cung cấp tín dụng vi mô cho khu vực nông thôn, vẫn chưa theo kịp xu hướng CĐS do hạn chế về hạ tầng công nghệ, năng lực tài chính và khả năng tiếp cận khách hàng số hóa. Nếu không có những chiến lược thích ứng kịp thời, QTDND có thể đối mặt với nguy cơ thu hẹp thị phần, suy giảm lợi thế cạnh tranh và gia tăng rủi ro trong quản trị tín dụng. Do đó, CĐS đã trở thành yêu cầu tất yếu để QTDND tiếp tục duy trì và phát triển bền vững trong hệ sinh thái tài chính hiện đại.

Một trong những thách thức lớn nhất đối với QTDND trong CĐS là hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ. Nhiều QTDND vẫn vận hành dựa trên sổ sách giấy tờ hoặc phần mềm quản lý đơn giản, thiếu hệ thống dữ liệu tập trung để số hóa thông tin khách hàng và tự động hóa quy trình xét duyệt tín dụng. Điều này không chỉ giảm hiệu quả vận hành, mà còn tăng nguy cơ sai sót và khó khăn trong việc kiểm soát rủi ro tín dụng. Trong khi đó, các ngân hàng thương mại và công ty công nghệ tài chính (FinTech) đã ứng dụng AI, Blockchain và Big Data để nâng cao hiệu suất hoạt động, làm gia tăng khoảng cách về công nghệ giữa QTDND và các tổ chức tài chính khác. Ngoài vấn đề công nghệ, hạn chế về tài chính và nhân sự chuyên môn cũng là một trở ngại lớn đối với quá trình CĐS của QTDND.

Trước những thách thức trên, việc xây dựng một lộ trình CĐS hợp lý sẽ giúp QTDND nâng cao hiệu suất vận hành, tối ưu hóa quản trị rủi ro, đồng thời mở rộng khả năng tiếp cận khách hàng, đảm bảo vị thế cạnh tranh trong tương lai. Để đạt được mục tiêu này, bài viết phân tích các cấp độ CĐS theo mô hình của Iansiti và Lakhani (2017), qua đó giúp QTDND định hướng chiến lược số hóa một cách hiệu quả và phù hợp với thực tiễn.

CÁC CẤP ĐỘ CHUYỂN ĐỔI SỐ CỦA QUỸ TÍN DỤNG NHÂN DÂN

Iansiti và Lakhani (2017) đã đề xuất một mô hình CĐS từ cấp độ đơn giản đến chuyển đổi toàn diện. Mô hình này giúp các QTDND hiểu rõ từng giai đoạn trong hành trình chuyển đổi, qua đó xây dựng lộ trình CĐS phù hợp để ứng dụng công nghệ hiệu quả mà không làm gián đoạn hoạt động cốt lõi. Việc xác định chiến lược CĐS hợp lý giúp các tổ chức này từng bước thích ứng với kỷ nguyên số, đồng thời hạn chế áp lực về chi phí và quản lý vận hành.

Theo Iansiti và Lakhani, quá trình CĐS được chia thành 4 cấp độ: ứng dụng đơn giản, số hóa một phần, đổi mới quy trình và chuyển đổi toàn diện.

Ứng dụng đơn giản (Single Use)

Bước đầu trong lộ trình CĐS của QTDND là áp dụng các ứng dụng đơn giản nhằm tối ưu hóa các quy trình hiện có mà không làm thay đổi nhiều đến cấu trúc tổ chức. Các công cụ công nghệ này không yêu cầu đầu tư lớn nhưng giúp tăng cường hiệu quả công việc trong nhiều khâu trọng yếu. Một trong những ứng dụng tiêu biểu là phần mềm kế toán cơ bản, giúp tự động hóa ghi chép các giao dịch tài chính như thu chi, cho vay và thanh toán, từ đó giảm thiểu lỗi nhập liệu và tiết kiệm thời gian cho nhân viên. Việc tạo báo cáo tài chính, báo cáo thuế cũng trở nên dễ dàng và chính xác hơn, giúp QTDND tập trung vào các công việc có giá trị gia tăng cao hơn.

Bên cạnh phần mềm kế toán, một ứng dụng công nghệ đơn giản khác là phần mềm quản lý khách hàng (CRM) - công cụ hỗ trợ quan trọng giúp QTDND lưu trữ, theo dõi thông tin khách hàng và lịch sử vay vốn. Hệ thống CRM không chỉ giúp cải thiện khả năng quản lý khách hàng mà còn tạo ra một hệ thống thông tin truy cập dễ dàng và nhanh chóng. Nhân viên có thể theo dõi các khoản vay, thanh toán và dịch vụ đã cung cấp một cách có hệ thống, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của khách hàng. Việc quản lý mối quan hệ khách hàng cũng trở nên đơn giản hơn, góp phần giúp QTDND duy trì kết nối bền vững với khách hàng truyền thống.

Ngoài ra, các ứng dụng quản lý hồ sơ vay vốn và quản lý công nợ cũng góp phần không nhỏ trong việc tăng cường hiệu quả hoạt động của QTDND. Những phần mềm này giúp số hóa hồ sơ vay vốn và theo dõi công nợ. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu việc mất mát dữ liệu mà còn đảm bảo thông tin quan trọng luôn được lưu trữ và truy xuất nhanh chóng khi cần thiết. Hệ thống quản lý công nợ tự động tạo ra các thông báo nhắc nhở khách hàng khi đến hạn thanh toán, từ đó tăng cường khả năng thu hồi nợ và giảm thiểu các khoản nợ xấu. Những ứng dụng này giúp QTDND tiết kiệm thời gian, chi phí trong việc quản lý nợ, đồng thời cải thiện khả năng kiểm soát tài chính của tổ chức.

Số hóa một phần (Localization)

Sau khi áp dụng các ứng dụng đơn giản để cải thiện hiệu quả công việc, QTDND có thể tiến tới giai đoạn số hóa một phần. Mục tiêu của cấp độ này là áp dụng công nghệ vào một số quy trình cốt lõi, bắt đầu cải thiện cách thức vận hành quy trình làm việc. Một ví dụ điển hình là số hóa quy trình cho vay. QTDND có thể triển khai hệ thống nộp hồ sơ vay vốn trực tuyến, giúp khách hàng dễ dàng gửi tài liệu và yêu cầu vay mà không cần đến trực tiếp quầy giao dịch. Quy trình kiểm tra và xác minh thông tin cũng có thể được tự động hóa, giảm bớt sự can thiệp của nhân viên và tăng cường tính chính xác trong việc xử lý hồ sơ vay.

Bên cạnh đó, hệ thống CRM cũng có thể được nâng cấp để hỗ trợ phân tích dữ liệu khách hàng, nhận diện hành vi và dự báo nhu cầu. Nhờ đó, QTDND có thể đưa ra các quyết định tài chính phù hợp, tùy chỉnh các dịch vụ tài chính phục vụ khách hàng, góp phần cải thiện trải nghiệm khách hàng qua các dịch vụ.

Đổi mới quy trình (Substitution)

Khi QTDND đã hoàn thành giai đoạn số hóa một phần, giai đoạn tiếp theo trong lộ trình CĐS là đổi mới quy trình. Ở giai đoạn này, công nghệ bắt đầu thay thế các quy trình truyền thống bằng phương thức vận hành tự động và tối ưu hơn. Một ví dụ điển hình là triển khai hệ thống cho vay tự động ứng dụng công nghệ AI và Machine learning (học máy) để xây dựng hệ thống phân tích tín dụng tự động, giúp đưa ra quyết định cho vay dựa trên các dữ liệu khách hàng và các yếu tố rủi ro, mà không cần sự can thiệp của nhân viên. Quy trình phê duyệt vay vốn có thể được rút ngắn, nhanh chóng và chính xác hơn, giúp tổ chức phục vụ khách hàng hiệu quả hơn và giảm thiểu rủi ro tín dụng.

Song song với đó, Big Data và Blockchain có thể được sử dụng để xác minh tài sản trực tuyến, từ đó tăng cường tính chính xác và nhanh chóng trong việc xác nhận giá trị tài sản. Công nghệ này giúp tiết kiệm thời gian, giảm thiểu rủi ro từ việc thẩm định tài sản thủ công. Hơn nữa, Blockchain giúp lưu trữ các thông tin tài sản một cách minh bạch và bảo mật, từ đó tăng cường sự tin tưởng của khách hàng.

Ngoài ra, hệ thống quản lý tài chính tự động có thể thay thế hoàn toàn các công việc thủ công trong tính toán lãi suất, phí và điều chỉnh các khoản vay. Điều này giúp giảm thiểu sự can thiệp của nhân viên, tăng cường tính chính xác trong việc tính toán các khoản vay, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý tài chính của tổ chức. Quy trình cho vay và thanh toán trở nên nhanh chóng và chính xác hơn, từ đó giúp QTDND giảm thiểu chi phí và thời gian xử lý.

Chuyển đổi toàn diện (Transformation)

Giai đoạn cuối của quá trình CĐS là chuyển đổi toàn diện, khi công nghệ không chỉ thay đổi các quy trình riêng lẻ mà tái cấu trúc toàn bộ mô hình kinh doanh của QTDND. Mục tiêu của bước này là xây dựng một hệ sinh thái tài chính số, nơi các dịch vụ tài chính được tích hợp và cung cấp thông qua các nền tảng số hoàn chỉnh. Một ví dụ điển hình là việc triển khai QTDND số toàn diện, nơi mọi giao dịch từ vay vốn, gửi tiết kiệm, đến tư vấn tài chính cá nhân đều được thực hiện trực tuyến. Khách hàng có thể quản lý tài chính của mình bất cứ lúc nào và ở đâu, từ đó nâng cao trải nghiệm và sự hài lòng của khách hàng. Blockchain đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi toàn diện của QTDND. Blockchain không chỉ giúp lưu trữ và bảo mật các giao dịch tài chính mà còn hỗ trợ các hoạt động như chứng nhận tài sản, quản lý danh mục đầu tư và xác minh các giao dịch tài chính. Điều này không chỉ nâng cao tính minh bạch và bảo mật mà còn giúp giảm thiểu chi phí và thời gian giao dịch. Việc ứng dụng Blockchain trong các hoạt động như cho vay, thanh toán và đầu tư giúp QTDND tạo ra một hệ thống tài chính không cần sự trung gian, đồng thời thúc đẩy sự tin tưởng và an toàn cho khách hàng.

Cung với đó, AI và Big Data giúp tối ưu hóa các quyết định tài chính, dự báo nhu cầu và cá nhân hóa sản phẩm cho từng khách hàng. Chuyển đổi toàn diện không chỉ mang lại lợi ích cho tổ chức mà còn giúp nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong môi trường tài chính số hóa. Khi tất cả các quy trình đều được số hóa và tối ưu hóa, QTDND sẽ có thể đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng và phát triển mạnh mẽ trong tương lai.

MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP TRONG QUÁ TRÌNH CHUYỂN ĐỔI SỐ CỦA QUỸ TÍN DỤNG NHÂN DÂN

Xây dựng chiến lược chuyển đổi số cụ thể và linh hoạt

QTDND cần xây dựng một chiến lược CĐS rõ ràng và cụ thể, phù hợp với thực tế của tổ chức. Điều này bao gồm việc xác định các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn, từ việc áp dụng các công nghệ đơn giản đến triển khai các giải pháp số hóa toàn diện. Trong giai đoạn đầu, QTDND nên tập trung vào việc số hóa các quy trình cơ bản như kế toán, quản lý khách hàng và hồ sơ vay vốn. Việc có một lộ trình chuyển đổi số rõ ràng sẽ giúp tổ chức không chỉ nâng cao hiệu suất vận hành mà còn giảm thiểu rủi ro liên quan đến việc ứng dụng công nghệ mới.

Đầu tư vào hạ tầng công nghệ và đào tạo nhân sự

Để đáp ứng yêu cầu của CĐS, QTDND cần đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ, bao gồm hệ thống phần mềm quản lý và lưu trữ dữ liệu khách hàng. Việc xây dựng một hệ thống dữ liệu tập trung sẽ giúp tăng cường tính chính xác và nhanh chóng trong việc xử lý các giao dịch tín dụng. Bên cạnh đó, đào tạo nhân sự về công nghệ tài chính và quản lý số là một yếu tố quan trọng giúp QTDND thích ứng nhanh chóng với những thay đổi. Đội ngũ nhân viên có kiến thức về công nghệ sẽ giúp quá trình CĐS trở nên hiệu quả và đồng bộ hơn.

Tăng cường ứng dụng công nghệ trong quản lý rủi ro tín dụng

QTDND nên ưu tiên ứng dụng các công nghệ tiên tiến như AI và Big Data trong công tác quản lý rủi ro tín dụng. Các công nghệ này có thể giúp phân tích dữ liệu khách hàng một cách chi tiết, từ đó đưa ra các quyết định cho vay chính xác hơn. Hệ thống tự động phân tích tín dụng có thể giảm thiểu rủi ro sai sót trong việc phê duyệt các khoản vay và nâng cao khả năng dự đoán rủi ro, giúp QTDND giảm thiểu tỷ lệ nợ xấu và cải thiện hiệu quả hoạt động. Điều này cũng sẽ giúp QTDND cung cấp các sản phẩm tài chính phù hợp với nhu cầu của từng nhóm khách hàng.

Phát triển các dịch vụ tài chính số hóa cho khách hàng

QTDND cần triển khai các dịch vụ tài chính toàn diện và số hóa, giúp khách hàng có thể quản lý tài chính mọi lúc, mọi nơi. Việc áp dụng QTDND số sẽ giúp khách hàng có thể thực hiện các giao dịch như vay vốn, gửi tiết kiệm và tư vấn tài chính qua các nền tảng số, giảm thiểu thời gian chờ đợi và nâng cao trải nghiệm khách hàng. QTDND cũng cần phát triển các ứng dụng di động hoặc web để khách hàng có thể dễ dàng truy cập và quản lý các sản phẩm tài chính của mình, từ đó tạo ra sự tiện lợi và thu hút khách hàng tiềm năng.

Ứng dụng Blockchain trong quản lý tài sản và giao dịch tài chính

QTDND có thể nghiên cứu và triển khai Blockchain trong các giao dịch tài chính, đặc biệt là trong việc chứng nhận tài sản và quản lý các khoản vay. Blockchain sẽ giúp lưu trữ và bảo mật thông tin tài chính một cách minh bạch, từ đó tạo ra sự tin tưởng cho khách hàng trong việc giao dịch với QTDND. Việc ứng dụng Blockchain cũng giúp giảm thiểu chi phí và thời gian giao dịch, đồng thời tăng cường tính chính xác và an toàn trong công tác quản lý tín dụng và thanh toán. Đây là một yếu tố quan trọng giúp QTDND duy trì vị thế cạnh tranh trong hệ sinh thái tài chính số hóa.

CĐS là xu hướng tất yếu giúp QTDND duy trì sức cạnh tranh, nâng cao hiệu suất vận hành, cải thiện quản trị rủi ro và mở rộng khả năng tiếp cận khách hàng. Để đạt được mục tiêu này, QTDND cần xây dựng một chiến lược CĐS rõ ràng, đầu tư vào hạ tầng công nghệ, đào tạo nhân sự và phát triển các dịch vụ tài chính số hóa. Dù gặp phải những thách thức về tài chính và công nghệ, nhưng với một lộ trình CĐS phù hợp sẽ giúp QTDND vượt qua khó khăn, cải thiện chất lượng dịch vụ và phát triển bền vững trong môi trường tài chính hiện đại.

Tài liệu tham khảo:

1. Bộ Khoa học và Công nghệ (2025). CĐS trong hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân. https://mst.gov.vn/chuyen-doi-so-trong-hoat-dong-cua-quy-tin-dung-nhan-dan-19725092815393654.htm.

2. Đặng Đình Tân (2023). Thực trạng CĐS trong các quỹ tín dụng nhân dân. Tạp chí Kinh tế - Tài chính. https://tapchikinhtetaichinh.vn/thuc-trang-chuyen-doi-so-trong-cac-quy-tin-dung-nhan-dan.html.

3. Iansiti, M., & Lakhani, K. R (2017). The truth about blockchain. Harvard Business Review, 95(1-2), 118-127.

4. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2025). Cơ cấu lại tổng thể hệ thống quỹ tín dụng nhân dân, xây dựng hệ sinh thái tài chính cộng đồng bền vững. Cổng thông tin điện tử Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.