ThS. Nguyễn Thị Hồng

Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên

Email: nguyenhong@tueba.edu.vn

TS. Hoàng Thái Sơn (Tác giả liên hệ)

Ban Tổ chức cán bộ - Đại học Thái Nguyên

Email: Sonht@tnu.edu.vn

Tóm tắt

Chuyển đổi số toàn diện là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững trong kỷ nguyên 4.0. Tỉnh Thái Nguyên với vị trí chiến lược trong vùng Trung du miền núi phía Bắc đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc triển khai chính quyền số, kinh tế số và xã hội số. Bài viết phân tích thực trạng chuyển đổi số gắn với đổi mới sáng tạo tại Thái Nguyên, làm nổi bật các thành tựu, thách thức và những hạn chế còn tồn tại trong cơ chế quản lý, hạ tầng công nghệ và năng lực nhân lực số. Trên cơ sở đó, bài viết đề xuất các giải pháp thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện gắn với đổi mới sáng tạo.

Từ khóa: Chuyển đổi số, toàn diện, đổi mới sáng tạo, Thái Nguyên

Summary

Comprehensive digital transformation is a key factor in enhancing competitiveness, promoting innovation and achieving sustainable development in the Industry 4.0 era. Thai Nguyen province, with its strategic location in the Midland and Northern mountainous region, has made significant progress in implementing digital government, digital economy and digital society. This article analyzes the current status of digital transformation linked with innovation in Thai Nguyen, highlighting achievements, challenges and existing limitations in management mechanisms, technological infrastructure and digital human resources. Based on this analysis, the study proposes solutions to promote comprehensive digital transformation integrated with innovation.

Keywords: Digital transformation, comprehensive, innovation, Thai Nguyen

ĐẶT VẤN ĐỀ

Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, chuyển đổi số không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu tất yếu để nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững của các địa phương. Chuyển đổi số toàn diện bao gồm việc ứng dụng công nghệ số trong quản lý nhà nước, phát triển kinh tế và cải thiện đời sống xã hội, từ đó tạo ra môi trường thuận lợi cho sự tương tác, kết nối và khai thác hiệu quả các nguồn lực.

Tỉnh Thái Nguyên, với vị trí chiến lược tại vùng Trung du miền núi phía Bắc, đã nhận thức được tầm quan trọng của chuyển đổi số và triển khai nhiều giải pháp trong các lĩnh vực chính quyền số, kinh tế số và xã hội số. Kết quả xếp hạng Chỉ số chuyển đổi số (DTI) cấp tỉnh năm 2024 cho thấy, Thái Nguyên đứng thứ 8 cả nước (UBND tỉnh Thái Nguyên, 2025), phản ánh bước tiến quan trọng trong lộ trình chuyển đổi số toàn diện. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi số tại Thái Nguyên vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức như hạn chế về hạ tầng công nghệ, năng lực nhân lực số, cơ chế chính sách và sự tham gia của cộng đồng. Điều này đặt ra nhu cầu cấp thiết phải xây dựng chiến lược và giải pháp hiệu quả, nhằm thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện gắn với đổi mới sáng tạo, tạo nền tảng cho phát triển kinh tế - xã hội bền vững trong kỷ nguyên 4.0.

THỰC TRẠNG CHUYỂN ĐỔI SỐ GẮN VỚI ĐỔI MỚI SÁNG TẠO TẠI TẠI THÁI NGUYÊN

Trong những năm gần đây, tỉnh Thái Nguyên đã triển khai đồng bộ các chương trình và chiến lược quốc gia về chuyển đổi số, tập trung vào 3 trụ cột chính: chính quyền số, kinh tế số và xã hội số.

Những kết quả đạt được trong chuyển đổi số gắn với đổi mới sáng tạo ở Thái Nguyên

Kết quả xếp hạng Chỉ số chuyển đổi số (DTI) cấp tỉnh năm 2024 cho thấy, Thái Nguyên đạt giá trị 0,7521 điểm, đứng thứ 8 toàn quốc (UBND tỉnh Thái Nguyên, 2025). Đây là minh chứng rõ ràng cho những nỗ lực trong việc triển khai chuyển đổi số toàn diện, đồng thời phản ánh sự tiến bộ trong năng lực quản lý, hạ tầng công nghệ và sự tham gia của cộng đồng.

Hình 1: Kết quả chuyển đổi số cấp tỉnh của một số địa phương đứng đầu cả nước năm 2024

Nguồn: UBND tỉnh Thái Nguyên, 2025

Một điểm nhấn quan trọng trong quá trình chuyển đổi số tại Thái Nguyên là đợt cao điểm “30 ngày, đêm” triển khai chữ ký số công cộng nhằm thúc đẩy các dịch vụ số hóa trên địa bàn tỉnh. Diễn ra từ ngày 28/7/2025 đến 28/8/2025, chiến dịch này do Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Thái Nguyên tổ chức đã góp phần quan trọng vào việc số hóa thủ tục hành chính và phát triển chính quyền số, kinh tế số, xã hội số. Trước thời điểm sáp nhập địa giới hành chính, Tỉnh đã cấp được 488.648 chữ ký số công cộng thông qua ứng dụng VNeID, vượt 18,89% so với chỉ tiêu đề ra tại kế hoạch ban đầu và vượt 62,88% so với chỉ tiêu Chính phủ giao (Trung tâm CNTT&TT Thái Nguyên, 2025). Kết quả này thể hiện sự chỉ đạo quyết liệt của tỉnh, sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, ngành và sự hưởng ứng tích cực từ người dân.

Bên cạnh hạ tầng, Thái Nguyên đặc biệt chú trọng đến yếu tố con người trong chuyển đổi số. Các tổ “công nghệ số cộng đồng” đã được thành lập tại nhiều địa phương, hỗ trợ người dân tiếp cận các dịch vụ công trực tuyến như đăng ký khai sinh, khai tử, thủ tục đất đai, bảo hiểm y tế; đồng thời hướng dẫn sử dụng thanh toán không tiền mặt, đặt lịch khám bệnh trực tuyến, học tập trực tuyến và các tiện ích số khác. Hoạt động này không chỉ nâng cao khả năng sử dụng công nghệ của người dân mà còn góp phần hình thành văn hóa số, thúc đẩy sự tham gia tích cực của cộng đồng vào chuyển đổi số.

Trong lĩnh vực giáo dục, Thái Nguyên đã triển khai mô hình lớp học thông minh và nền tảng học tập cá nhân hóa, cho phép giáo viên và học sinh tương tác trực tuyến, tổ chức thảo luận nhóm, chia sẻ tài liệu và giảng dạy linh hoạt. Các mô hình này không chỉ nâng cao chất lượng giáo dục mà còn giúp học sinh làm quen với môi trường số, chuẩn bị nguồn nhân lực có năng lực số đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong kỷ nguyên 4.0.

Kinh tế số cũng ghi nhận sự phát triển mạnh mẽ tại Thái Nguyên, với tỷ trọng giá trị tăng thêm trong GRDP tỉnh liên tục nằm trong top 3 cả nước, đạt 34,1% vào năm 2023 và 35,5% năm 2024 (Mai Linh, 2025). Các nền tảng số như C-ThaiNguyen, Thái Nguyên ID và hệ thống IOC đã mở rộng kênh tương tác giữa chính quyền với người dân và doanh nghiệp, góp phần hình thành chính quyền số, xã hội số, đồng thời thúc đẩy môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi và sáng tạo.

Đồng thời, Thái Nguyên đã xác định chuyển đổi số gắn với đổi mới sáng tạo là mục tiêu trọng tâm và là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Tỉnh đã tiên phong triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, cùng Kế hoạch 02-KH/BCĐTW về thúc đẩy chuyển đổi số liên thông, đồng bộ, nhanh và hiệu quả trong toàn hệ thống chính trị. Với phương châm “Chuyển đổi số thực chất – Đổi mới sáng tạo vì người dân và doanh nghiệp”, Thái Nguyên đã cụ thể hóa các mục tiêu này bằng những chương trình hành động thiết thực, tạo chuyển biến sâu rộng trong xã hội và doanh nghiệp.

Về hoàn thiện thể chế và phát triển nguồn lực, đến ngày 30/9/2025, tỉnh được giao 80 nhiệm vụ liên quan đến chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo, trong đó 42 nhiệm vụ đã hoàn thành, 38 nhiệm vụ còn lại đang triển khai đúng tiến độ (Bộ Khoa học và Công nghệ, 2025). Hệ thống văn bản chỉ đạo từ Ban Thường vụ Tỉnh ủy, UBND tỉnh và các sở, ngành địa phương được ban hành đầy đủ, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho việc triển khai đồng bộ các hoạt động chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo. Các cơ chế, chính sách hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng, thương mại hóa kết quả khoa học, ưu đãi thuế cho hoạt động ĐMST, cơ chế khoán chi theo sản phẩm cuối cùng hay giao quyền sở hữu kết quả nghiên cứu cho tổ chức, cá nhân đã mở ra bước đột phá, hình thành môi trường pháp lý linh hoạt và cởi mở.

Trong lĩnh vực phát triển hạ tầng và nền tảng số, Thái Nguyên đã đạt nhiều kết quả ấn tượng: 99,3% thôn bản phủ cáp quang, 95% dân số truy cập Internet tốc độ cao, 156 trạm 5G hoạt động và mạng truyền số liệu chuyên dùng kết nối 100% cơ quan nhà nước. Nền tảng C-ThaiNguyen với hơn 456.000 lượt tải trở thành kênh tương tác hiệu quả giữa chính quyền và người dân; G-ThaiNguyen kết nối trực tiếp với hệ thống báo cáo Chính phủ, phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành cấp tỉnh (Bộ Khoa học và Công nghệ, 2025). Hệ thống hội nghị truyền hình, chứng thư số chuyên dùng và Trung tâm Phục vụ hành chính công được nâng cấp toàn diện, góp phần hình thành chính quyền số hiện đại, xã hội số toàn diện và kinh tế số bền vững.

Song song với hạ tầng, tỉnh Thái Nguyên chú trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ đổi mới sáng tạo và các ngành công nghệ chiến lược tương lai. Kế hoạch đào tạo 2.000 nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo đến năm 2030, cùng sự liên kết với Đại học Thái Nguyên và các trường đại học, cao đẳng, đang chuẩn bị đội ngũ nhân lực sẵn sàng ứng dụng các công nghệ mới. Chiến lược phát triển khoa học và công nghệ của tỉnh tích hợp trong Quy hoạch tỉnh 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050, xác định công nghệ cao, công nghệ xanh và trí tuệ nhân tạo là trụ cột trọng yếu.

Thái Nguyên cũng tích cực triển khai các đề án nghiên cứu và khu công nghệ trọng điểm, điển hình như Khu Công nghệ thông tin tập trung Yên Bình, hướng tới trung tâm nghiên cứu, sản xuất chip bán dẫn, robot tự hành và thiết bị UAV. Nhiều hợp tác chuyển giao công nghệ được thực hiện, như hợp tác giữa Sở KH&CN Thái Nguyên và Viện KH&CN Việt Nam - Hàn Quốc về nâng cao giá trị cây chè thông qua công nghệ chiết xuất tiên tiến EGCG.

Nhờ những nỗ lực đồng bộ này, Thái Nguyên đã ghi nhận chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII) đạt thứ 13 toàn quốc, minh chứng cho hiệu quả của các giải pháp đồng bộ, quyết liệt trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo gắn với chuyển đổi số. Tác động lan tỏa của các chương trình và chính sách này đã nâng cao năng lực cạnh tranh địa phương, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người dân, đồng thời khẳng định vị thế của Thái Nguyên là trung tâm khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong vùng Trung du miền núi phía Bắc.

Hình 2: Thái Nguyên đứng thứ 13 về Chỉ số đổi mới sáng tạo địa phương

Nguồn: Bộ Khoa học và Công nghệ, 2025

Một số khó khăn và thách thức trong chuyển đổi số gắn với đổi mới sáng tạo tại Thái Nguyên

Mặc dù Thái Nguyên đã đạt được nhiều tiến bộ đáng kể trong triển khai chuyển đổi số, tuy nhiên quá trình này vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức cần được giải quyết để hướng tới chuyển đổi số toàn diện và bền vững.

Thứ nhất, hạ tầng công nghệ thông tin ở một số khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa vẫn chưa đồng bộ. Sau khi điều chỉnh địa giới hành chính, nhiều xã phía Bắc tỉnh (thuộc khu vực Bắc Kạn cũ) vẫn tồn tại tình trạng “lõm” sóng viễn thông, thiếu các thiết bị kết nối và hạ tầng mạng ổn định (Mai Linh, 2025). Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng triển khai dịch vụ công trực tuyến, hạn chế việc tương tác giữa chính quyền, người dân và doanh nghiệp.

Thứ hai, năng lực số của con người vẫn còn là một rào cản. Mặc dù tỉnh đã hình thành các tổ “công nghệ số cộng đồng” và triển khai các chương trình đào tạo, nhưng vẫn còn một bộ phận cán bộ, công chức và người dân chưa thành thạo việc sử dụng các nền tảng số, đặc biệt là trong xử lý hồ sơ, giao dịch điện tử hay áp dụng công nghệ mới vào các hoạt động kinh tế, xã hội.

Thứ ba, cơ chế quản lý, chính sách và khung pháp lý còn tồn tại một số hạn chế so với yêu cầu của chuyển đổi số hiện đại. Việc xây dựng các quy định đồng bộ, đảm bảo quyền lợi người dân, doanh nghiệp và bảo mật thông tin trong môi trường số vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Điều này đôi khi làm chậm tốc độ triển khai các ứng dụng số và gây khó khăn trong việc đồng bộ hóa dữ liệu giữa các ngành, các cấp.

Thứ tư, nguồn lực tài chính và đầu tư cho chuyển đổi số vẫn chưa thực sự đáp ứng nhu cầu mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng các dịch vụ số. Đầu tư vào hạ tầng, phần mềm, hệ thống dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI) còn hạn chế, dẫn đến một số giải pháp chuyển đổi số chưa đạt hiệu quả tối ưu.

Thứ năm, thách thức về thay đổi tư duy và văn hóa số cũng là vấn đề cần quan tâm. Việc thúc đẩy chuyển đổi số không chỉ là đầu tư hạ tầng mà còn đòi hỏi sự thay đổi về nhận thức, thái độ và hành vi của các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người dân. Sự chậm trễ trong việc thích nghi với môi trường số có thể làm giảm tốc độ triển khai các giải pháp công nghệ, ảnh hưởng tới mục tiêu xây dựng chính quyền số, kinh tế số và xã hội số.

GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY CHUYỂN ĐỔI SỐ TOÀN DIỆN GẮN VỚI ĐỔI MỚI SÁNG TẠO TẠI THÁI NGUYÊN

Để tiếp tục thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện và gắn kết với đổi mới sáng tạo, tỉnh Thái Nguyên cần triển khai một số giải pháp đồng bộ, từ hạ tầng, con người, chính sách đến nguồn lực.

Thứ nhất, cần tăng cường đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin đồng bộ và hiện đại.

Việc hoàn thiện mạng viễn thông, phủ sóng Internet băng thông rộng, nâng cấp hạ tầng dữ liệu số và triển khai các trung tâm dữ liệu hiện đại sẽ là nền tảng quan trọng để hỗ trợ chính quyền số, kinh tế số và xã hội số. Đặc biệt, cần ưu tiên giải quyết tình trạng “lõm” sóng viễn thông và khoảng trống công nghệ ở các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa để người dân và doanh nghiệp đều có thể tiếp cận các dịch vụ số một cách bình đẳng.

Thứ hai, cần nâng cao năng lực số của người dân.

Bên cạnh việc phát triển các tổ “công nghệ số cộng đồng”, Thái Nguyên nên tổ chức các khóa đào tạo bài bản cho cán bộ công chức, giáo viên, người dân và doanh nghiệp về kỹ năng số, an toàn thông tin, quản lý dữ liệu và ứng dụng các công cụ công nghệ mới. Đồng thời, khuyến khích các doanh nghiệp công nghệ tham gia đào tạo và chuyển giao công nghệ, tạo ra một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và phát triển nguồn nhân lực số chất lượng cao.

Thứ ba, cần hoàn thiện cơ chế, chính sách và khung pháp lý phù hợp với thực tiễn chuyển đổi số.

Tỉnh Thái Nguyên xây dựng các quy định đồng bộ về quản lý dữ liệu, bảo mật thông tin, quyền lợi người dân và doanh nghiệp trong môi trường số, đồng thời thúc đẩy cơ chế “một cửa số” và kết nối liên thông dữ liệu giữa các sở, ban, ngành. Điều này sẽ tạo thuận lợi cho việc triển khai các giải pháp đổi mới sáng tạo, nâng cao hiệu quả quản lý và thúc đẩy kinh tế số phát triển bền vững.

Thứ tư, cần tăng cường nguồn lực tài chính và cơ chế huy động đầu tư cho chuyển đổi số.

Việc tạo ra các cơ chế ưu đãi đầu tư, khuyến khích hợp tác công - tư, kết nối với các tập đoàn công nghệ lớn sẽ giúp tỉnh mở rộng quy mô các dự án chuyển đổi số, đồng thời nâng cao chất lượng các nền tảng, ứng dụng và dịch vụ trực tuyến.

Thứ năm, cần xây dựng văn hóa số và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Việc nâng cao nhận thức về chuyển đổi số, khuyến khích các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và người dân chủ động ứng dụng công nghệ trong sản xuất, kinh doanh và đời sống hàng ngày sẽ tạo động lực phát triển các giải pháp sáng tạo, tăng tính cạnh tranh của địa phương. Thái Nguyên cũng nên phát triển các cuộc thi, chương trình hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, hình thành các vườn ươm công nghệ, không gian làm việc chung để kết nối các ý tưởng sáng tạo với các nguồn lực thực tiễn.

Việc triển khai đồng bộ các giải pháp về hạ tầng, con người, chính sách, nguồn lực và văn hóa số sẽ giúp Thái Nguyên tiếp tục nâng cao hiệu quả chuyển đổi số, gắn với đổi mới sáng tạo, từ đó đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững, hiện đại và hội nhập sâu rộng trong kỷ nguyên 4.0.

Tài liệu tham khảo:

1. Bộ Khoa học và Công nghệ (2025). Thái Nguyên bứt phá trong hành trình chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo quốc gia, https://mst.gov.vn/thai-nguyen-but-pha-trong-hanh-trinh-chuyen-doi-so-va-doi-moi-sang-tao-quoc-gia-197251103105344357.htm.

2. Mai Linh (2025). Thái Nguyên: chuyển đổi số và AI trở thành "dòng chảy" chủ đạo trong nhiều lĩnh vực, https://kinhtedothi.vn/thai-nguyen-chuyen-doi-so-va-ai-tro-thanh-dong-chay-chu-dao-trong-nhieu-linh-vuc.851586.html.

3. Trung tâm CNTT&TT Thái Nguyên (2025). Triển khai đợt cao điểm “30 ngày, đêm” chữ ký số công cộng phục vụ chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, https://thuongquan.thainguyen.gov.vn/chuyen-doi-so/trien-khai-dot-cao-diem-30-ngay-dem-chu-ky-so-cong-cong-phuc-vu-chuyen-doi-so-tren-dia-ban-tinh--67798.

4. UBND tỉnh Thái Nguyên (2025). Thái Nguyên nằm trong top 10 địa phương dẫn đầu về Chỉ số Chuyển đổi số cấp tỉnh năm 2024, https://cms.thainguyen.vn/web/guest/tin-hoat-dong-cua-tinh/-/asset_publisher/L0n17VJXU23O/content/thai-nguyen-nam-trong-top-10-ia-phuong-dan-au-ve-chi-so-chuyen-oi-so-cap-tinh-nam-2024/20181.