Bối cảnh mới trong thu hút FDI

Có nhiều yếu tố đang định hình tới đầu tư toàn cầu, có thể kể đến như sự phục hồi chậm của các nền kinh tế sau đại dịch Covid-19; tâm lý dịch chuyển dòng đầu tư để tránh rủi ro về tắc nghẽn nguồn cung đang tăng lên.

Mặt khác, bất ổn địa chính trị toàn cầu và khu vực và xu hướng đầu tư gắn với quan hệ địa chính trị nhiều hơn (friend shoring). Chiến sự giữa Nga và Ukraine đang gây áp lực lên nền kinh tế toàn cầu. Hơn thế, cuộc chiến Israel - Palestine cùng những bất ổn ở Biển Đỏ cũng khiến cho môi trường chính trị toàn cầu thêm phần bất ổn, thôi thúc các nhà đầu tư tìm kiếm cho mình nơi trú ẩn an toàn hơn. Ngoài ra, ảnh hưởng của các xu hướng công nghệ, phát triển bền vững… cũng sẽ ảnh hưởng đến bức tranh đầu tư toàn cầu trong thời gian tới.

Chiến sự giữa Nga và Ukraine đang gây áp lực lên nền kinh tế toàn cầu

Đặc biệt, theo đánh giá của các chuyên gia, yếu tố ảnh hưởng nhiều tới đầu tư toàn cầu là xu hướng bảo hộ, đầu tư ngược trở lại trong nước và việc đầu tư vào những nước quan hệ chính trị tốt với nước đầu tư. Đây sẽ là 2 xu hướng chủ đạo trong thời gian tới, đặc biệt là sau khi ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ mới. Trong chiến dịch tranh cử Tổng thống năm 2024, ông Trump đã nhấn mạnh các biện pháp thương mại để bảo vệ nền kinh tế Mỹ, bao gồm mức thuế quan 60% đối với hàng hóa Trung Quốc. Điều này nhằm giảm thâm hụt thương mại và thúc đẩy sản xuất nội địa, và mức thuế quan thông thường từ 10%-20% đối với các quốc gia khác để bảo vệ các ngành công nghiệp Mỹ khỏi sự cạnh tranh nước ngoài. Chủ nghĩa bảo hộ thương mại mà Donald Trump cổ xúy sẽ ảnh hưởng rất lớn tới dòng đầu tư. Các doanh nghiệp sẽ tiếp tục đầu tư ngược trở lại trong nước thay vì tìm kiếm các thị trường đầu tư mới. Xu hướng này đã hình thành ngay cả ở nhiệm kỳ trước của Trump và sẽ tiếp tục mạnh hơn trong nhiệm kỳ tới.

Bên cạnh đó, việc đánh thuế tối thiểu toàn cầu cũng là cho các biện pháp khuyến khích đầu tư dựa trên thuế bị vô hiệu đi khá nhiều, làm giảm sức hút từ các nước đang phát triển. Điều này có thể rất rõ thông qua dòng vốn đầu tư chảy vào các nước phát triển vẫn tăng khi xu hướng toàn cầu nói chung là giảm.

Việt Nam đứng trước nhiều cơ hội lớn

Từ khi Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam được Quốc hội thông qua và có hiệu lực thi hành từ tháng 12/1987 đến nay, Việt Nam đã trở thành một trong những quốc gia thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài

(FDI) thành công nhất trong khu vực. Theo Báo cáo đầu tư quốc tế 2021 của UNCTAD, Việt Nam lần đầu tiên nằm trong top 20 quốc gia thu hút FDI nhiều nhất trong năm 2020 với tổng số vốn FDI lên tới 16 tỷ USD, cao hơn Nhật Bản ở vị trí 20 với 10 tỷ USD.

Ngoài một số các nhà đầu tư lớn trên thế giới đã đến Việt Nam như Samsung, LG, còn có các nhà đầu tư lớn khác như Foxconn, Apple, Goertek, Luxshare…đã và đang chuyển một số các hoạt động sản xuất trong chuỗi cung ứng của họ sang Việt Nam. Hơn nữa, rất nhiều cơ hội lớn đang mở ra sau những chuyến thăm của các nguyên thủ quốc gia là đối tác thương mại, đầu tư quan trọng của Việt Nam gần đây. Các động thái này cho thấy, Việt Nam đang có cơ hội để tiếp nhận xu hướng chuyển dịch của dòng vốn FDI toàn cầu.

Nhà máy LG tại Hải Phòng

Theo kết quả khảo sát Chỉ số niềm tin đầu tư trực tiếp nước ngoài năm 2024 của Công ty tư vấn đầu tư toàn cầu Kearney (Mỹ), năm vừa qua, một phần dòng friendshoring đang chảy vào các nước lân cận Trung Quốc với lợi thế về chi phí thấp hơn, như Việt Nam, Indonesia, Malaysia, Campuchia. Trong khi đó, xu hướng “nearshoring” đang nhắm đến các quốc gia dễ tiếp cận các thị trường phát triển lớn.

Cần làm gì để thu hút và giữ chân nhà đầu tư?

Rõ ràng là trong tương lai gần, Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn với những lợi thế về cải cách mạnh mẽ môi trường đầu tư kinh doanh và hoàn thiện thể chế; chi phí đầu tư rẻ, lao động rẻ; thị trường tiêu thụ ngày càng mở rộng với nguồn cung dồi dào; giữ được ổn định kinh tế vĩ mô…

Vì vậy, để tiếp nhận xu hướng chuyển dịch vốn FDI toàn cầu, trong thời gian tới, Việt Nam cần tiếp tục duy trì sự ổn định môi trường vĩ mô, nâng cao năng lực chống chịu của nền kinh tế đối với các cú sốc từ bên ngoài (nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia và doanh nghiệp, phát triển thị trường trong nước; tăng dự trữ ngoại hối, phát triển hệ thống tài chính, kiểm soát nợ xấu...) và luôn đảm bảo tính nhất quán, tính ổn định và tính phù hợp của các cơ chế, chính sách, nhất là các chính sách về đất đai, thuế, lao động, điều hành kinh tế vĩ mô (tỷ giá, lãi suất)... để các nhà đầu tư đầu tư nước ngoài yên tâm xây dựng kế hoạch đầu tư dài hạn tại Việt Nam.

Có chiến lược dài hạn về cải thiện mạnh mẽ, thực chất môi trường đầu tư kinh doanh; đảm bảo yếu tố công khai, minh bạch; thủ tục hành chính cần được tiếp tục đơn giản hóa, thuận tiện, hiệu quả…

Đẩy mạnh tái cơ cấu nền kinh tế, thu hút đầu tư mạnh mẽ hơn vào cả 3 lĩnh vực (công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ); thúc đẩy phát triển nhanh hơn công nghiệp hỗ trợ, phục vụ nhà đầu tư, doanh nghiệp hoạt động theo chuỗi trong và ngoài nước./.